พลอยสตาร์ STAR GAMSTONES

              พลอยตาแมว หมายถึงพลอยที่มีแถบแสงพาดผ่านหน้าพลอยเมื่อกระทบกับแสง ปรากฎการณ์ทางแสงเช่นนี้เรียกว่า แชทโตยันซี (Chatoyancy) เกิด
ขึ้นเมื่อมีแสงมากระทบกับพลอย โดยเฉพาะแสงแดดกับแสงไฟที่ลักษณะของตาแมวจะเห็นเด่นชัดขึ้น ถึงแม้ว่าจะมีแร่ธาตุหลายชนิดปะปนกันกันกันกันอยู่
ก็ตาม แสดงว่าเป็นตาแมว แต่จะมีไม่กี่ชนิดที่เรานิยมนำมาทำหัวพลอยกันในทงอัญมณีศาสตร์ พลอยตาแมว (Cats eye) หมายถึง พลอยตาแมวคริสโซเบอริล (Chrysoberyl) ที่มีแถบแสงสีเหลืองพาดผ่านหน้าพลอยดูคล้ายตาแมวมาก พลอยชนิดอื่นนอกเหนือจากพลอยคริสโซเบอริล ที่มีปรากฏการณ์ตาแมว จะใส่ชื่อพลอยกำกับด้วย เพื่อไม่ให้สืบสนกับ "พลอยตาแมว" ที่เท้จึงเช่น ควอตช์ตาแมว ทัวร์มาลืนตาแมว ซัฟไฟร์ตาแมว เป็นต้น แต่ถ้าเป็นคริสโซเบอริล เรียกว่า "พลอยตาแมว" ได้เลย
              พลอยตาแมว เป็นหนึ่งในนพรัตน์ของไทยในอันดับที่เก้า ที่กล่าวว่าสังวาลสาย "ไพฑูรย์" หมายถึง พลอยที่มีสายสังวาลคาดหรือมีลักษณะตาแมวนั่นเอง

ตระกูลแร่
พลอยตาแมว (Cat's eye) จัดอยู่ในตระกูลแร่คริสโซเบอริล (Chrysoberyl) เป็นพลอยตระกูลเดียวกันกับพลอยอะเล็กซานไดรติ์ มีสูตรเคมีเป็น Be AI2 04
โครงสร้างผลึกอยู่ในระบบฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส (Tetragonal system)

แหล่งที่พบ
ส่วนใหญ่พบในประเทศศรีลังกา อินเดีย และบราซิล

คุณสมบัติทั่วไป
อันดับความแข็ง 8.5 ค่าดัชนีหักเห 1.74-1.75 ความถ่วงจำเพาะ 3.71

คุณสมบัติเฉพาะตัว
พลอยตาแมวจัดเป็นพลอยเนื้อค่อนข้างแข็งใกล้เคียงกับซัฟไฟร์ มีหลายสี เช่น สีเขียว สีเหลืองอมเขียว สีเหลือง สีน้ำตาลอ่อนดล้ายสีน้ำผึ้ง
สีน้ำตาล จนถึงสังทก พลอยตาแมวที่มีคุณภาพดีเนื้อก่อนข้างโปร่งแสง มีประกายคล้ายใยไหม แถบแสงเรียวบางและคมชัด ที่สำคัญแถบแสงต้องต้องเคลื่อนที่ตามทิศทางที่ดูพลอย บางเม็ดแถบแสงแยกออกเป็นแถบแสงคู่ก็มีสาเหตุการเกิดปรากฏการณ์ตาแมว เกิดจากมลทินในพลอยเรียงตัวไปในทิศทางใดทิศทางหนึ่ง คล้ายการทอผ้าให้เส้นด้ายไปทางเดียวกัน ผืนผ้าจะสะท้อนแสงเป็นแถบ มดในพลอยตาแมวเป็นผลึกแร่รูปเข็ม หรือโพรงแบนป็นแป็นที่มีขนาดเล็กจำนวนมากมายเรียงตัวกันขนานไปตามแนวแกนผลึกลักษณะตาแมวนี้ ไม่ได้มาจากการสะท้อนแสงแฉพาะที่ผิวหน้าพลอย แต่สะท้อนจากมดทินที่อยทั่วในมื้อพลอย ดังนั้นเมื่อหมุนพลอย ไม่ว่าไม่ว่าเเหน่งใด แถบแสงตาแมวนี้ จึงดูเหมือนคลื่อนที่ตามทิศทางที่หมุน คล้ายกับตาแมวที่
คอยจ้องมองตลอดเวลาไม่ว่าจะย้ายไปอยู่ที่ใด

รูปทรงนิยมในการเจียระไน
เจียระไนเป็นทรงหลังเบี้ย เพื่อเพิ่มความชัดเจนของลักษณะตาแมว

ระดับความนิยมในโลกอัญมณี
ที่จริงแล้วพลอยตาเมวเป็นพลอยหายาก จึงไม่ค่อยแพร่หลายหรือเริ่มเป็นที่รู้จักกันมากนัก
คุณภาพของพลอยตาแมว ดูจากความคมชัดของตาแมวแมวเป็นอันดับแรกรองลงมาดูจากความใสของนื้อพลอย ด้วยความที่เป็นพลอยหายาก จึงเป็นที่ต้องการของนักสะสม พลอยตาแมวที่คุณภาพดี โดยเฉพาะพลอยตาแมวที่กลุ่มสีได้ (Cats eye alexandite) จะมีมูลค่าที่ค่อนข้างสูง รองลงลงมาจากกับกันและไพลิน

ความเชื่อ
ในสมัยโบราณ พลอยตาแมวถือเป็นพลอยศักดิ์สิทธิ์ที่ปกป้องกันภยันตรายและสิ่งชั่วร้ายต่าง ๆ ไม่ให้เข้าใกล้ผู้สวมใส่ เพราะจากคุณสมบัติของลักษณะตาเมวที่เคลื่อนที่ตามต่แหน่งของผู้มอง คล้ายกับดวงตาของแมว ที่คอยระเเวดระวังภัยอยู่ตลอดเวลา

การดูแลรักษา
พลอยตนมวป็นพลอยเนื้อแข็งและค่อนข้างเหนียว จึงล้างทำความสะอาดได้ในน้ำอุ่นและด้วยเครื่องอัลตรโชนิด ไม่ทำปฏิกิริยากับสารเดมิใด ๆ แต่ทั้ง
พลอยมีรอยร้าวอยู่บ้าง ควรหลีกเลี่ยงการล้างด้วยเครื่องอัลตราโซนิด

การปรับปรุงคุณภาพ
ยังไม่มี

การสังเคราะห์
มีการสังเคราะห์พลอยตาแมวเปลี่ยนสี ออกมาจำหน่าย

อัญมณีเทียบเคียง
พลอยที่มีปรากฏการณ์ตาแมว มีหลายชนิด เช่น อะปาไทต์ ควอตซ์ ซิลลิมาไนต์ ไดออฟไซด์ ยิบชั่ม มูนสโตน ยูเล็กไซด์ ทัวร์มกลืน แม้กระทั่งหยก
ส่วนใหญ่เป็นพลอยเนื้ออ่อนทำให้เป็นรอยชืดช่วนได้ง่าย ในที่นี้จะกล่าวถึงที่เพียงสองชนิดที่มีการพบกันมากที่สุด คือ พลอยตาแมวตระกูล ควอตซ์และพลอยตระกูลซิลลิมาไนต์
ตาเสือ (Tiger's eye) และตาเหยี่ยว (Hawks eye) เป็นพลอยตระกูลควอตซ์ตาเสือ มีสีเหลืองน้ำตาลและสีเขียวน้ำตาล ตาเหยี่ยวมีสีเขียวจนถึงดำเนื้อทึบ วาวแบบไยไหมเมื่อเจียระไนเป็นหลังเบี้ย จะให้แถบแสงพาดคล้ายตาเสือ หรือตาเหยี่ยว ปรากฎการณ์ตาแมวเกิดจากสารซิลิก้าปกับสารแชวนลอยเหล็กเข้าไปตกผตึกแทนที่เส้นใยของแร่โครชิโดไลต์ (Crocidolite) ส่วนใหญ่พลอยตาเสือมีขนาดใหญ่และเนื้อทึบกว่าพลอยตาแมว พลอยตาเสือพบในหลายแหล่งทั่วโลก จัดเป็นพลอยที่หาได้ง่ายและมีราคาถูกชนิดหนึ่ง

                ตาเสือ (tiger' eye)                              ตาเหยี่ยว(Hawk" eye)

ตาเหยี่ยว(Hawk's eye)
ไฟโบรไลต์ (Fibrolite) เป็นพลอยในตระกูลแร่ซิลลิมาไนต์ (Sillimanite) ปรากฏการณ์ตาแมวเกิดจากธรรมชาติของตัวแร่เองที่มีผลึกเป็นเส้นเรียว
ยาวสีขาวมารวมตัวในแนวหนึ่ง ๆคล้ายการเรียงของใยไหมไฟโบรไลต์มีหลายสี เช่น สีขาว สีน้ำเงิน สีเขียวอมเทา เขียวน้ำตาล และเขียวซีด ๆ จนถึงเขียวเข้ม มีความแข็งในอันดับ 6-7.5 ซึ่งน้อยกว่าของพลอยตาแมวมาก
แหล่งที่พบไฟโบรไลต์ได้แก่ พม่า เคนยา อินเดียศรีลังกา อิตาลี เยอรมนี บราซิล และสหรัฐอเมริกา

                                        ไฟโบรไลต์ (Fibrolite)